Do najważniejszych instytucji kulturalnych Częstochowy należy Filharmonia i Teatr im. Adama Mickiewicza. Z kulturalną działalnością związany jest także Ośrodek Promocji Kultury "Gaude Mater", który jest głównym organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej "Gaude Mater". Spektakle i inne imprezy kulturalne odbywają się także w Teatrze From Poland.
W mieście działa także od 1991 kino studyjne Ośrodka Kultury Filmowej, a także - po kilkuletniej przerwie, uruchomione w grudniu 2004 roku - kino Cinema City Wolność.
Miejska Galeria Sztuki zajmuje się wystawianiem malarstwa, rzeźby, grafik i fotografii - kładąc szczególny nacisk na dzieła współczesne. Szczególnie znana jest wystawa prac Zdzisława Beksińskiego, która w 2006 roku przekształciła się w stałe Muzeum Zdzisława Beksińskiego. Wystawianiem i kolekcjonowaniem dzieł plastycznych zajmuje się również Muzeum Częstochowskie oraz szereg małych prywatnych galerii, m.in. Muzeum Wyobraźni Tomasza Sętowskiego i Galeria Lonty Petry.
Nietypowym pomysłem jest organizowana od 2004 Noc kulturalna, której celem jest zachęcenie mieszkańców Częstochowy do uczestnictwa w imprezach kulturalnych.
W Częstochowie działa Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. Jacka Malczewskiego oraz Zespół Szkół Muzycznych im. Marcina Żebrowskiego. Na terenie miasta istnieje także kilka ognisk muzycznych dla dzieci i młodzieży oraz Społeczna Szkoła Baletowa.
Prężną działalność prowadzi Młodzieżowy Dom Kultury oraz Regionalny Ośrodek Kultury, organizujący wiele cyklicznych imprez, m.in. Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Haliny Poświatowskiej.
Biblioteki/Archiwa
- Biblioteki Publiczna
- Biblioteka Uczelniana
- Biblioteka Cyfrowa
- Biblioteka Pedagogiczna
- Archiwum Państwowe
- Narodowe Archiwum Cyfrowe
