Turystyka w Częstochowie związana jest głównie z ruchem pielgrzymkowym do obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze. Sam zespół klasztorny pozostaje zarazem największym, najbardziej prestiżowym i najczęściej odwiedzanym z częstochowskich zabytków.
Jasna Góra nocą
Częstochowę w 2005 odwiedziło 4,5 mln pielgrzymów, z czego ponad 165 tysięcy przybyło pieszo (dane z biura prasowego Jasnej Góry).
Ciekawa jest także pozostała zabudowa sakralna Częstochowy:
- neogotycka archikatedra Świętej Rodziny (zbudowana w latach 1901-1927)
- Kościół św. Jakuba (będący pierwotnie cerkwią prawosławną) na placu Biegańskiego
- kościół św. Zygmunta (najstarszy) na placu Daszyńskiego
- kościół ewangelicko-augsburski w Śródmieściu (przy ul. Kopernika)
- kościół św. Barbary w dzielnicy podjasnogórskiej
- sanktuarium św. Józefa na Rakowie (przy ul. Okrzei)
- kościół Najświętszego Imienia Maryi w Alei NMP
- kościoły Pana Jezusa Konającego i Podwyższenia Krzyża Świętego w Częstochówce
- kaplica Przemienienia Pańskiego w centralnej części cmentarza Kule
- kościół świętych Rocha i Sebastiana na cmentarzu św. Rocha
- katedra polskokatolicka Matki Boskiej Królowej Apostołów przy ul. Jasnogórskiej
- Cerkiew przy ul. Kopernika
kościół św. Jakuba
Szczególnie ważnym zabytkiem o charakterze religijnym jest cmentarz żydowski w dzielnicy Zawodzie.
Interesująca jest także XIX-wieczna zabudowa ulicy 7 Kamienic oraz rezerwat archeologiczny kultury łużyckiej w dzielnicy Raków.
Działalność muzealną prowadzi głównie Jasna Góra i Muzeum Częstochowskie. Do pozostałych instytucji muzealnych Częstochowy należą:
- Muzeum Historii Kolei na dworcu Częstochowa Stradom
- Muzeum Produkcji Zapałek
- Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej
- Izba Pamięci Haliny Poświatowskiej
Wycieczki po Częstochowie łączone są często ze zwiedzaniem Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.v
